Om het gebruik van goed recyclebare verpakkingen verder te stimuleren gaat Stichting Afvalfonds Verpakkingen de heffing die de bedrijven betalen voor de inzameling en recycling van hun verpakkingen verhogen voor slecht recyclebare verpakkingen en verlagen voor goed recyclebare verpakkingen. Met deze zogenoemde tariefdifferentiatie wordt het gebruik van slecht recyclebare verpakkingen ontmoedigd en van goed recyclebare verpakkingen beloond.

Om de recycling van verpakkingen verder te optimaliseren, zodat gerecycled plastic goed als grondstof voor nieuwe verpakkingen en producten gebruikt kan worden, moeten verpakkingen beter recyclebaar worden. Hoewel Nederland koploper in recycling is, is dat lang nog niet altijd van verpakking naar verpakking. Het Afvalfonds is in Nederland verantwoordelijk voor de inzameling en recycling van verpakkingen en ziet het als haar opdracht om het gebruik van goed recyclebare verpakkingen aan te jagen zodat deze in als grondstof in de verpakkingsketen behouden kunnen blijven.

Tariefdifferentiatie

Algemeen directeur Hester Klein Lankhorst: “Om verpakkingen weer optimaal als grondstof te kunnen gebruiken, wat met de veranderende wereldpolitiek en de toenemende grondstoffen schaarste actueler is dan ooit, moet de recyclebaarheid van plastic verpakkingen aangepakt worden. Vanaf 2019 beloonden wij goed recyclebare verpakkingen met een korting op het reguliere tarief voor plastic. We gaan nu een stap verder met onze aangepaste tariefdifferentiatie: we verhogen het reguliere tarief voor plastic, waardoor het gebruik van slecht recyclebare verpakkingen duurder wordt.”

Eerlijke verdeling

Bedrijven die verpakte producten op de markt brengen, betalen over de verpakkingen een heffing aan het Afvalfonds. Het Afvalfonds vergoedt hiermee de kosten van inzameling en recycling van de verpakkingen. Jaarlijks dragen alle producenten circa 300 miljoen euro aan heffingen over hun verpakkingen af aan het Afvalfonds. De hoogte van de heffing is gebaseerd op de hoogte van de kosten voor de inzameling en recycling. Door de slecht recyclebare verpakkingen zwaarder te belasten en de goed recyclebare verpakkingen minder te belasten, worden de kosten eerlijker verdeeld.

Afvalfondsverpakkingen.nl

De oorlog in Oekraïne heeft een grote schok teweeggebracht op de grondstoffenmarkten en heeft de mondiale handels-, productie- en consumptiepatronen zodanig gewijzigd dat de prijzen tot eind 2024 op een historisch hoog niveau zullen blijven, zo blijkt uit het laatste rapport van de Wereldbank over de vooruitzichten voor de grondstoffenmarkten.

"Grondstoffenmarkten hebben te maken met een van de grootste aanbodschokken in decennia als gevolg van de oorlog in Oekraïne", zegt Ayhan Kose, directeur van de Prospects Group van de Wereldbank, die het Outlook-rapport produceert. "De daaruit voortvloeiende stijging van de voedsel- en energieprijzen eist een aanzienlijke menselijke en economische tol - en zal de vooruitgang in het terugdringen van de armoede waarschijnlijk vertragen. Hogere grondstofprijzen verergeren de toch al hoge inflatiedruk in de hele wereld.

De Wereldbank berekende een prijsindex voor agrarische grondstoffen en voeding, waarbij 2010 (met een index van 100) het referentiejaar is. In 2020 is de gemiddelde prijsindex 87,5. Deze index steeg in 2021 naar 108,7 en voor 2022 voorspelt de Wereldbank een index van 127,9. Verwacht wordt dat de tarweprijzen met meer dan 40% zullen stijgen en in 2022 in nominale termen een recordhoogte zullen bereiken. Dat zal de ontwikkelingseconomieën die afhankelijk zijn van de invoer van tarwe, onder druk zetten.

De grondstoffenmarkten staan onder enorme druk: sommige grondstoffenprijzen hebben nominale recordhoogten bereikt. Dit zal blijvende gevolgen hebben. De sterke stijging van de inputprijzen, zoals energie en meststoffen, kan leiden tot een daling van de voedselproductie, met name in zich ontwikkelende economieën. Een geringer gebruik van inputs zal wegen op de voedselproductie en -kwaliteit, en gevolgen hebben voor de beschikbaarheid van voedsel, de plattelandsinkomens en de bestaansmiddelen van de armen.

Het rapport dringt er bij beleidsmakers op aan snel te handelen om de schade voor hun burgers - en voor de wereldeconomie - tot een minimum te beperken. Er wordt gepleit voor gerichte vangnetprogramma's zoals geldoverdrachten, schoolvoedingsprogramma's en openbare werkprogramma's - in plaats van subsidies voor voedsel en brandstof. 

Download het rapport ‘Commodity Markets Outlook April 2022’
Worldbank.org

De beschikbaarheid van de grondstoffen is voor de Nederlandse voedingsindustrie een minder groot probleem dan de prijsstijgingen. Alleen de beschikbaarheid van zonnebloemolie vormt een knelpunt. Wel zijn er problemen met prijsverhogingen op meerdere kostencomponenten (energie, grondstof), die niet lang gedragen kunnen worden door bedrijven. Dat schrijven onderzoekers van Wageningen Economic Research in de 'Knelpuntenanalyse conflict Oekraïne' die ze maakten voor het ministerie van LNV.

Zuivel, meelindustrie (incl. aardappelzetmeel) en andere aardappelverwerking zijn grootverbruikers van energie en daarmee gevoelig voor sterke stijgingen van de energieprijs.

Vooral bakkerijen krijgen prijsprobleem 

Bakkerijen hebben vooral een prijsprobleem. Elektriciteit, gas en brandstoftoeslagen spelen hun parten. Daar waar energie eerst een klein deel van de kostprijs was, is het nu qua percentage vergelijkbaar met bloem. De retail staat niet onwelwillend tegen doorberekening, maar men is huiverig hoe de meerkosten binnen de keten verdeeld gaan worden. De meeste bakkers importeren niet veel uit Oekraïne, en hebben dus vooral last van de prijsstijging op de wereldmarkt.

Veevoer

Nederland importeert vooral voergranen, maïs en olie- en oliehoudende zaden (met name zonnebloemzaden) uit Oekraïne, deels GMO-vrij/biologisch. Vooral de GMO-vrije stroom (in het bijzonder van belang voor de biologische sector) is moeilijk op alternatieve wijze te vervangen; dit leidt tot hogere voerkosten en mogelijke tekorten vanwege het op korte termijn ontbreken van alternatieven.

Lees het rapport ‘Knelpuntenanalyse conflict Oekraïne’

Het is duidelijk dat de import van zonnebloemolie uit Oekraïne inmiddels bijna volledig is stilgevallen. Dit wordt al zichtbaar in de Nederlandse supermarkten waar bijna geen flessen zonnebloemolie meer in de schappen staan. De verwachting is dat medio april de voorraad zonnebloemolie is opgebruikt. In 2021 importeerde Nederland voor ruim een miljard euro aan plantaardige en dierlijke oliën en oliehoudende zaden uit Oekraïne. Dit betreft voor het overgrote deel zonnebloemolie (ruim 600 miljoen euro) en raapzaad (350 miljoen euro).

Middellange termijn

Oekraïne is de grootste exporteur van zonnebloemolie ter wereld. Het wegvallen van de volumes kan op korte termijn niet door andere spelers op de wereldmarkt worden opgevangen. Hoe de oorlog zich ook ontwikkelt, de problemen hebben waarschijnlijk gevolgen voor de rest van het seizoen.

Levensmiddelen

Het gebrek aan zonnebloemolie heeft gevolgen voor de levensmiddelen in de supermarkt. Zonnebloemolie is een ingrediënt dat in enkele duizenden producten wordt verwerkt, zoals kant-en-klaarmaaltijden, vleesproducten en vleesvervangers, koek en gebak en broodbeleg. Voedingsmiddelenbedrijven zullen een andere olie moeten gebruiken voor hun producten, wat betekent dat de receptuur verandert. Elke olie heeft zijn eigen samenstelling en eigenschappen, je kunt het niet zomaar een-op-een vervangen.

Alternatieven

Alternatieven voor zonnebloemolie zoals raapzaadolie, olijfolie, sojaolie of palmolie, zijn in voldoende mate beschikbaar. Er dreigt geen tekort aan oliën en vetten in Europa. Daarbij speelt een rol dat de gestegen grondstoffen- en gasprijzen het onaantrekkelijk maken om plantaardige olie te verwerken tot biodiesel. Dit leidt ertoe dat de markt voor voeding over voldoende grondstoffen kan beschikken. Inmiddels worden alternatieven aangewend om de zonnebloemolie in levensmiddelen te vervangen.

Lees het volledige persbericht ‘Oorlog Oekraïne heeft consequenties voor beschikbaarheid zonnebloemolie’
Mvo.nl