Analisten van de Rabobank stellen dat de coronacrisis voor fundamentele veranderingen kan zorgen in de voedingssector. Het is onduidelijk hoe lang de crisismaatregelen gaan duren in de verschillende getroffen landen. Wat het lastig maakt de effecten op langere termijn in te schatten voor de voedingssector. Een Europese of wereldrecessie lijkt onontkoombaar, wat resulteert in een economische krimp. Naar verwachting zal de werkloosheid in Nederland en Europa stijgen naar circa 8%.

Ook het eet- en reisgedrag van consumenten kan veranderen. De robuustheid van logistieke ketens worde meer gewaardeerd en de politiek stuurt meer op zelfvoorziening voor voeding en andere vitale producten. Daarnaast worden ondernemers door de coronacrisis gedwongen tot het nemen van creatieve en innovatieve stappen. Er ontstaan drive-thru-oplossingen voor afhaalmaaltijden en boodschappenboxen. Nieuwe uitdagingen voor ondernemers zijn ontstaan waaronder hogere arbeidskosten, vraaguitval, verandering van afzetkanaal, logistieke problemen, langere betalingstermijnen en liquiditeitstekorten. 

Effect voor de horeca houdt lang aan

De verwachting is dat locaties waar mensen in grote groepen samenkomen als laatste kunnen openen. Horeca, hotels en overige recreatie krijgen hierdoor te maken met een forse omzetdaling. Zakelijke activiteiten zullen deels pas na de zomer weer worden opgepakt. Het internationale toerisme zal met ruim 20% dalen in 2020 ten opzichte van 2019. Rabobank verwacht een vertragend effect en mogelijk pas een volledig herstel in of pas na 2021.

Verschuiving bestedingen richting supermarkt

Supermarkten zien ondertussen een sterke omzetgroei door consumenten die meer thuis eten. Een deel van de consumenten is ook meer online gaan bestellen. Een deel van de afzet vanuit de primaire keten verschuift naar de retail en producenten en groothandels gaan rechtstreeks aan de supermarkt leveren in plaats van aan de horeca. 

De wereld is opgeschrikt door het coronavirus en geleidelijk aan beginnen de contouren van de economische effecten zichtbaar te worden. FSIN biedt richting aan de foodsector. Nog niet alle kennis en inzichten over het verloop van deze crisis zijn bekend. Maar FSIN heeft een begin gemaakt in deze zoektocht naar de impact van corona op de economie en sector.

Buitenhuisconsumptie

Uit een eerste berekening blijkt dat de markt voor buitenshuis eten die jaar ijna € 2,5 miljard aan omzet verliest als gevolg van de coronacrisis. Foodretail ziet de omzet juist met 1,8 miljard stijgen door hamstergedrag en vanwege het feit dat eet- en drinkgelegenheden gesloten zijn.

Het kanaal Gemak verliest meer dan 400 miljoen. Fastservice-bedrijven moeten net als de horeca de deuren sluiten, met uitzondering van delivery en drives. Gemak winkels op stations en luchthavens krijgen een zware klap. De komende maanden is op die plekken bijna niemand. Mensen kiezen sneller de auto. 

Thuisconsumptie

De thuisconsumptie van food stijgt dit jaar met € 1,8 miljard. De meeromzet komt hoofdzakelijk bij de supermarkt terecht. Zij draaien twee maanden lang recordomzetten.

Ook speciaalzaken kunnen profiteren van de crisis (slijterijen, bakkers, slagers), maar in totaal leveren de speciaalzaken ook omzet in. 

Meerdere scenario’s denkbaar

Scenario 1: Een economische recessie in 2020 tot halverwege 2021

Daling in consumentenvertrouwen en economie wat een forse daling van de foodserviceomzet betekent. Omzet stijgt bij foodretailers. Stabiele waarden als gemak, genieten en gezond worden instabiel. 

Scenario 2: Een diepe crisis voor een lange termijn

Gaat pas in als de coronacrisis lang aanhoudt. Nationale krimp van de economie van 4%. Leisure, vakantie, reizen en uitgaan zakt met meer dan 50% in 2020. Faillissementen van duizenden bedrijven, juist ook in de sectoren van voedings- en genotmiddelen. Consumentenvertrouwen zakt naar recorddiepte. Pensioenen worden definitief zwaar gekort. Totale foodbestedingen stijgen niet meer. Buitenhuisconsumptie zakt fors in marktaandeel. 

De levensmiddelenproductie in Nederland draait op onverminderd hoog niveau. Een recente rondgang bij de leden van de FNLI maakt duidelijk dat de productie in de fabrieken op normaal peil is en dat fabrikanten alles in het werk stellen om de continuïteit van de productie en levering op peil te houden. Mede doordat de overheid de voedselketen als cruciaal heeft aangemerkt, kunnen medewerkers in de fabrieken aan het werk blijven om de sector draaiende te houden. 

Er is dan ook geen aanleiding om aan te nemen dat er in Nederland op de voorzienbare termijn leveringsproblemen ontstaan. De lege schappen die de afgelopen dagen in supermarkten te zien waren, zijn inmiddels weer gevuld of kunnen – zover het de aanvoer van producten betreft – zonder problemen gevuld worden. De FNLI benadrukt dat het ook voor de industrie van belang is dat het aankoopgedrag van de consument een zo normaal mogelijk patroon laat zien. 

Tijdens een speciaal ingelaste persconferentie over verdergaande COVID-19 -maatregelen heeft het kabinet op 15 maart aangekondigd dat medewerkers in de voedselketen tot de cruciale beroepen behoren. Het gaat hier om functies die in de omstandigheden van COVID-19 continu bemand moeten zijn. De FNLI vindt het van groot belang dat de productie en distributie van ons voedsel ongestoord doorgang kan vinden en heeft dan ook gepleit voor het toekennen van deze speciale status.